Style mechanizmów obronnych cz.II

Stosunkowo podobny podział, ze względu na dojrzałość / niedojrzałość danego mechanizmu, zaproponował Vaillant w 1977 roku (cyt. za: Whitty 2003). Autor ten wyróżnił cztery poziomy obron:



Poziom I – obrony psychotyczne, np. psychotyczne zaprzeczanie, urojeniowa projekcja.
Poziom II – niedojrzałe obrony, np. fantazja, projekcja, zachowania bierno-agresywne, acting-out.
Poziom III – neurotyczne obrony, jak np. reakcja upozorowana czy też izolacja.
Poziom IV – dojrzałe obrony, np. humor, antycypacja, sublimacja, stłumienie czy altruizm.
Z kolei Bond i jego współpracownicy (cyt. za: Vaillant, 2000), opracowując Defense Style Questionnaire, po zgromadzeniu danych z badań dokonali podziału mechanizmów obronnych na cztery rodzaje stylów. Należy tu:
Styl niedojrzały, w którego skład wchodzą: wycofanie, regresja, identyfikacja projekcyjna, acting-out, fantazja, zahamowanie, zachowania bierno-agresywne, zachowania hipochondryczne, somatyzacja, anulowanie, konsumpcja oraz projekcja. Jednakże autorzy podkreślają, iż nazwa tego stylu nie jest do końca adekwatna, gdyż i u dobrze funkcjonujących osób można spotkać wykorzystywanie powyższych mechanizmów. Wszystkie te mechanizmy zakładają, jednak, niezdolność jednostki do kontrolowania swoich impulsów i podejmowania działania na własną odpowiedzialność.
Styl zniekształcający obraz - w jego skład wchodzi izolacja, rozszczepienie, prymitywna idealizacja, omnipotencja wraz z dewaluacją. Wspólną cechą tych mechanizmów jest podzielenie siebie lub innych osób na całkowicie dobrych lub złych, słabych bądź silnych.
Styl samopoświęcający, do którego zalicza się takie mechanizmy obronne, jak reakcję upozorowaną, zaprzeczanie i pseudoaltruizm. Obrony te wyróżnia potrzeba jednostki do bycia postrzeganym jako osoba uprzejma, pomocna i nie będąca nigdy zdenerwowaną. Człowiek przejawiający ten styl może być, mówiąc potocznie, „typem męczennika”.
Styl adaptacyjny, najbardziej związany ze zdrowiem psychicznym i efektywnym radzeniem sobie, zawiera takie mechanizmy, jak humor, stłumienie, afiliację, antycypację oraz sublimację. Wspólną cechą tych mechanizmów jest właśnie efektywne poradzenie sobie z trudną sytuacją poprzez znalezienie jej pozytywnej strony, odłożenie jej rozwiązania na inną, lepszą okazję, konstruktywne szukanie pomocy u innych osób, przygotowanie się do niej, zanim będzie ona miała miejsce bądź przekierowanie energii na akceptowane społecznie działania. Innymi słowy, maksymalizują one gratyfikację przy jednoczesnej świadomości swoich uczuć, myśli oraz ich konsekwencji.

Style mechanizmów obronnych cz.I

Człowiek w trudnych sytuacjach najczęściej uruchamia nie jeden konkretny mechanizm obronny, ale cały zespół obron, w którym może jedynie przeważać pewna forma przystosowawcza (Siek, 1984; Vaillant, 1994).



A zatem chcąc poznać osobowość i  jakość funkcjonowania danej jednostki, psycholog powinien skupić się na stylu mechanizmów obronnych osoby, a nie tylko na pojedynczych wydarzeniach i występujących w nich zachowaniach (Bond, 2004).
Zdaniem Cramer (2000) podziały mechanizmów obronnych, a tym samym ich stylów, zakładają istnienie ciągłości procesów „świadomość – nieświadomość” działania mechanizmu, „intencjonalność – nieintencjonalność” ich użycia, „adaptacyjność – dezadaptacyjność” obron, a także ich „dojrzałość – niedojrzałość”.
W związku z różnorodnością pojedynczych mechanizmów obronnych a także wyróżnianiem co najmniej kilku kryteriów ich oceny bądź klasyfikacji, trudno mówić w nauce o istnieniu jednego, obowiązującego podziału stylów obronnych. Takie podziały są bowiem na ogół związane z nurtem oraz warsztatem badawczym reprezentowanym przez danego autora. I tak w psychoanalizie wyróżnia się następujące grupy obron (Vaillant, 2000):
- narcystyczne mechanizmy obronne czyli zaprzeczanie, prymitywna idealizacja, projekcja (psychotyczna), identyfikacja projekcyjna i rozszczepienie.
- niedojrzałe mechanizmy obronne tzn. acting-out, hipochondryzacja, zachowania pasywno-agresywne, projekcja (niepsychotyczna), regresja, fantazje, somatyzacja oraz zahamowanie.
- neurotyczne mechanizmy obronne takie, jak izolowanie, reakcja upozorowana, wyparcie i odczynianie.
- dojrzałe mechanizmy obronne czyli altruizm, antycypacja, humor, sublimacja, a także stłumienie.